İksa Sistemleri

iksa istinat yapilari-fore kazik-ankraj sistemleri

İksa nedir ?

İksa nedir :Temel çukurunun kazısı ve çevre yapılarının güvenliği, derin kazılarda oldukça önemli bir konudur. Yanal yüzeylerdeki kaymaların kontrol altına alınması gibi nedenlerle yapılan yatay ve düşey destek elemanlarının bütününe İksa denir.Bu iksa içindeki farklı uygulamalar bütünlüğüne de iksa sistemleri denmektedir.

Yapı çukuru kazısında çıkartılan zemin, yanal yüzeylere hem yatayda hem de düşeyde bir yük uygulamaktadır. Yükün ortamdan uzaklaştırılmasıyla birlikte göçme ,devrilme ,akma, kayma vs gibi zeminde duraylılık problemleri oluşacaktır. Yanal ve düşey yükleri tekrardan dengede tutmak için yapılan çalışmalar iksa nedir sorusunu tam olarak anlamamıza yardımcı olur. Sistemi stabil hale getirmeye yarayan iksalı kazılar farklı iksa çeşitleri ile uygulanmaktadır.

İksa sistemi hangi şartlarda yapılmalıdır

Genel olarak bir uygulama yapılmasını gerektiren şartlar; belirli bir kazı derinliği , çevredeki yapılar, zemin değerleri , yeraltı suyu gibi etkenler belirleyici olmaktadır. kısaca değinecek olursak;

Kazı Derinliği :

”Kohezyonsuz zeminlerde ki toplam şev yüksekliği hiçbir şekilde 6 m’yi aşmayacaktır. Şev yüksekliğinin 3 m’yi geçmesi halinde en az 1.50 m genişliğinde yatay palye oluşturulacaktır. Bu koşul şevin her 3 m yüksekliği için geçerlidir.”

2019 yeni yönetmelikte bu sayı 1,75 mt ye kadar düzenlenmiştir.1,25 mt si normal kazı 0,5 mt şevlendirmeyle kazısı yapılacaktır.

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 84122464 – 755.01 – E.150340 Sayılı 31.08.2018 Tarihli Kazı Güvenliği ve Alınacak Önlemler Hakkında Yönetmelik

Çevre yapılar

”Şevin üst kenarından itibaren en az 2 m yatay mesafe içinde herhangi bir yükleme (yol, araç, malz. Vb.) yapılmayacaktır.

Derin temeli bulunmayan yapıların yakınında şevli kazı yapılamayacak, şev üst kenarı ile bina temeli arasında toplam şev yüksekliğinin en az 1.5 katı kadar yatay mesafe bulunacaktır.” Örnek vermek gerekirse 3 mt kazı yapılması durumunda 4,5 mt yatayda çekme mesafesi bırakılması gerekir.

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 84122464 – 755.01 – E.150340 Sayılı 31.08.2018 Tarihli Kazı Güvenliği ve Alınacak Önlemler Hakkında Yönetmelik

Zemin değerleri ve yeraltı suyu

”Kazının tamamının aşağıda belirtilen zemin türlerinde kaldığı durumlarda şevli kazı yapılabilir; 1. Katı, çok katı veya sert kıvamlı kohezyonlu (kil ve silt) zeminlerde, 2. Sıkı ve çok sıkı konum sıkılığında ki hohezyonsuz (kum ve çakıl) zeminler, 3. Orta – az ayrışmış veya ayrışmamış kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, kireçtaşı, grovak gibi kaya türü zeminlerde….. Bunların dışında kalan zeminlerde kazı derinliği ne olursa olsun herhangi bir şev koruma tedbiri almadan şevli kazı yapılmasına izin verilemez. YASS altında şevli kazı yapılamaz.’‘

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 84122464 – 755.01 – E.150340 Sayılı 31.08.2018 Tarihli Kazı Güvenliği ve Alınacak Önlemler Hakkında Yönetmelik

İksa çeşitleri nelerdir ?

İksa yapısı kullanılan malzeme ve çalışma süreleri bakımından ikiye ayrılmaktadır; Geçici iksa sistemleri ,Kalıcı iksa sistemleri

Geçici iksa nedir – Çeşitleri nelerdir ?

Geçici iksa desteklenen yanal yüzeylerin belirli bir süreye kadar sistemi dengede tutabileceğini belirtmektedir. Bu süre zarfında su basman kotuna kadar boşluklar doldurulmalı veya ilave destek yapılarak sistemi konrol altında tutmaya çalışmalısınız. Bunu kontrol edebilmek için Aletsel gözlem ve testler yapılmaktadır. Konunun fazla uzamaması için sadece değinmekle yetinelim detaylı bilgi almak isteyenler ilgili sayfayı inceleyebilirler.Geçici iksa imalatında bilmeniz gereken asıl konu kullanılan malzeme ve teknik detayların tamamen belirli bir süre için tasarlanmış olmasıdır bu süre 18-24 ay aralığındadır.

Geçici İksa Elemanları nelerdir?

Kazı alanına etkiyen yanal toprak itkileri düşey ve yatay elemanlar tarafından beraber taşınır. bunlar arasında köprü görevini ise birleştirme elemanları sağlar. İksa sistemleri tasarım esasları hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

İksa sistemi yapım metotları

İksa sistemi genellikle yatay ve düşey elemanlarla birlikte uygulanır. En yaygın yapılan iksa uygulamaları ;

İksa uygulamaları

Yapım yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi almak için geoteknik uygulamalar sayfalarını ziyaret edebilirsiniz.